„Filozofia i kino. Niby oczywisty sylogizm, albo przynajmniej dwa niedopasowane części. Bo albo jedno, albo drugie. Filozofujące kino: to nie brzmi najlepiej, ale przecież kino, które zadaje pytania podstawowe (a więc najtrudniejsze): filozoficzne pytania o sens bytu, obecność metafizyki, albo meandry myślenia, jest od dekad synonimem najszlachetniejszej odmiany filmowego medium. Bergman, Bresson, Ozu czy Kiarostami wciąż zadawali nam-widzom podobne pytania, nie dając w zamian łatwych odpowiedzi”.
Łukasz Maciejewski
„Najbardziej kameralny festiwal na świecie”.
Dagmara Romanowska
„Kinematograf Filozoficzny jest na pewno skromniejszy rozmiarami niż Era, Off Camera czy Cammerimage (wszystkie znakomite), ale – nie waham się tego powiedzieć – nie ma drugiej imprezy, która byłaby programowana równie pieczołowicie i stanowiła z roku na rok domkniętą, narracyjną wręcz całość. Kinematograf to niewielki diament(…)”.
Michał Oleszczyk
XIII Festiwal Filmu Filozoficznego 26/11 – 17/12/2023
XIII edycja Festiwalu Filmu Filozoficznego jest kontynuacją linii programowej poprzednich odsłon Festiwalu, tym razem podejmującą nowe wątki, idee, dedykując swoje działania kolejnej grupie odbiorców. Festiwal jest obecny w Krakowie od 2006 roku łącząc, z dużą dbałością o program i interdyscyplinarność, filozofię, film, literaturę. Tegoroczna edycja skierowana jest do młodych ludzi, podejmując temat ich Nowego Świata – „Nowego Universum”. Wzorem poprzedniej edycji chcemy zorganizować także ciąg dalszy BajkoZofii, która na odpowiednim poziomie dla dziecka, podejmuje temat „nowej rzeczywistości”, z którą dziecko się styka, której doświadcza.
XIII Festiwal Filmu Filozoficznego – Nowe Universum
- Cena Antropocenu
- Światy możliwe/ światy (nie)możliwe
- BajkoZofia
Program Festiwalu odpowiada na potrzeby młodego człowieka w zakresie zmieniającej się tak szybko rzeczywistości. W XXI wieku ludzkość mierzy się z ogromnymi przemianami cywilizacyjnymi: całkowita digitalizacja życia codziennego oraz zapośredniczenie go w mediach społecznościowych, rozwój technologii AI, pandemia COVID-19, przemiany klimatyczne, wojny prowadzone na całym świecie, rywalizacja 3 mocarstw USA, Rosja i Chin, liberalizacja polityczna. Społeczeństwo na skalę globalną zakorzenione jest w dwóch: realnej i wirtualnej.
Tematyka festiwalu to komplementarne sekcje poświęcone pojęciu „Nowego Człowieka”, który żyje, lub już za chwilę będzie funkcjonował w „Nowym Universum”. Poprzez nowe technologie, zakres aktywności sztucznej inteligencji, wielość narracji, do których brakuje krytycznych narzędzi ich weryfikacji, z jednej strony chęć bycia bliżej natury, z drugiej jednak niemoc zatrzymania procesów niszczenia środowiska, daje asumpt do próby zrozumienia i budowania podstaw nowego świata, lub poszukiwania innych punktów odniesienia, ponieważ poprzednie przestały spełniać tą funkcję.
Festiwal pozwala na podejmowanie trudnych pytań, które zadają sobie młodzi ludzie i wspólne z zaproszonymi gośćmi, poszukują możliwych odpowiedzi, m.in. poprzez sztukę filmową, na sytuację niepewności, braku stabilności, i odwiecznego pytania: Dokąd zmierza człowiek? U podstaw naszego myślenia o kinie znajduje się przeświadczenie, że kino filozoficzne wyrasta z tych samych przesłanek, co myślenie filozoficzne: zdziwienia, wątpienia, cierpienia. Czerpie z tych samych pytań, szuka odpowiedzi. Jest to również myślenie o kinie jako medium odsłaniającym jakąś tajemnicę człowieka w relacji do innego człowieka, do samego siebie, do rzeczywistości, w której egzystuje i która go przekracza.
Program Festiwalu składa się z trzech sekcji filmowo-filozoficznych:
- 2 grudnia | Cena Antropocenu – projekcja filmu: „Genesis 2.0”, reż. Christian Frei, Maxim Arbugaev, dyskusja wokół filmu. Spotkanie poprowadzi Dagmara Cioska – porozmawiamy z duetem Myśleć Głębiej. | Sala widowiskowa SCKM
- 25 listopada | BajkoZofia – Filmy/animacje/bajki filozoficzne dla dzieci w formie filmowej jak i literackiej. Spotkanie filmowe – projekcja filmu animowanego „Iskierka”, w reż. Agnieszki Polańskiej i Joanny Miczałowskiej. | Sala widowiskowa SCKM
- 16 grudnia | Wierszowanie na ekranie – poezję lubić każdy może? – ponieważ rok 2023 został ogłoszony rokiem Wisławy Szymborskiej, a jak pisze noblistka: tylko „Niektórzy lubią poezję”, zapraszamy do udziału w performatywno-plastycznym działaniu w formie interaktywnej zabawy, które pozwoli Wam ZOBACZYĆ, „co to takiego poezja”. Zabierzemy Was w podróż w głąb wiersza, rozbierając go na czynniki pierwsze, drugie i trzecie. Przedrzemy się przez zmaterializowane metafory, pokonamy niezrozumiałe myśli, które zastąpimy realnym działaniem i artefaktami, których będziecie mogli dotykać, badać i używać. Uczestnicząc w Szymborskiej „Rozmowie z kamieniem”, poznacie jego istotę na wskroś i wszerz. A swoje wnioski dotyczące natury kamieniowatości wymalujecie na kamykach.
- 17 grudnia, godz. 15:30 | Światy możliwe/ światy (nie)możliwe – Spotkanie z publicystą Michałem Ochnikiem autorem książki “Remake. Apokalipsa popkultury”.* Spotkanie poprowadzą: Karolina Paluch, Dagmara Cioska oraz Tomasz Raczkowski. Michał Ochnik jest autorem bloga Mistycyzm Popkulturowy oraz kanału Youtube. Spotkaniu towarzyszyć będzie projekcja animacji „The Dover Boys at Pimento University or The Rivals of Roquefort Hall”, reż. Chuck Jones oraz „The Dover Boys Re-Animated”, reż. Josh Palmer, Chuck Jones, 90 animatorów.
*Premiera książki miała miejsce 24.08.2023 roku, wydana nakładem wydawnictwa ZNAK.
Istnieje obawa, że korporacje przejmując kontrolę nad kolejnymi istotnymi dla kultury masowej franczyzami, postaciami i motywami i wyciskając z nich ostatnie soki, w ledwo dostrzegalny sposób zawłaszczają nie tylko naszą możliwość wyboru dzieł do obejrzenia, przeczytania czy zagrania, ale również naszą wyobraźnię. Świeże pomysły nie dostają szansy na realizację, bo w późnym kapitalizmie zawsze korzystniej jest postawić na 50-tą część Gwiezdnych Wojen, niż zupełnie nowe uniwersum. Czyżby jedyne z możliwych światów były na licencji serwisów streamingowych i sentymentów? Czy czeka nas popkulturowa apokalipsa?
Gdzieś na styku kultury masowej, filozofii, socjologii i polityki produkcyjnej spotkamy się z Michałem Ochnikiem, videoeseistą znanym jako „Mistycyzm Popkulturowy”, a także autorem wielu tekstów prozatorskich i krytycznych, w tym najnowszej książki „Remake: apokalipsa popkultury”. Na swoim kanale wielokrotnie przykładał filozoficzne narzędzia analityczne do premierowych i nieco starszych dzieł sztuki masowej – szukając foucaltowskiego panoptikonu w Gothicu, czytając tekstami Marka Fishera i Marca Auge grę komputerową Blame, zachwycając się „Disco Elysium” przy jednoczesnych rozmyślaniach nad myślą Derridy czy wreszcie wykazując, że filmowy „Krzyk” jest jedną z najlepszych ilustracji dekonstrukcji.
„Kawalerowie z Uniwersytetu Pimenckiego” | „The Dover Boys at Pimento University or The Rivals of Roquefort Hall”, reż. Chuck Jones, 1942 r. USA
Amerykański animowany film krótkometrażowy z serii Zwariowane melodie. Wyjątkowo ceniony ze względu na interesujące rozwiązania formalne i wpływ na późniejszych twórców i komercyjną animację. Animacja została odkryta na nowo przez społeczność internetową, która otacza ją swoistym kultem.
„The Dover Boys Re-Animated” 2018, reż. Josh Palmer, Chuck Jones, 90 artists, USA
Ogromna internetowa popularność „Kawalerów z Uniwersytetu Pimenckiego” doprowadziła do powstania tego szalonego projektu. 90 animatorów pod wodzą reżysera połączyło swoje siły i każdy z nich stworzył jedno ujęcie w filmie w swoim własnym stylu odwzorowując (reanimując) klasyczną animację Chucka Jonesa. Ta specyficzna kolaboracja okazała się świetnym hołdem dla twórcy Zwariowanych Melodii, a także swoistym przekrojem współczesnych technik animacji. Animacja po udostępnieniu w serwisie Youtube została obejrzana w pierwszym tygodniu ponad 340 tys, razy (Obecnie 3 mln).
- 17 grudnia, godz. 17:30 | Światy możliwe/ światy (nie)możliwe Spotkanie z Kubą Piwowarczykiem: „Wierna czy dobra? Ekranizacje dzieł fantastycznych”.
Brak odwagi czy też fantazji, zestawiony z nieograniczonym spectrum technicznym, będzie stanowić główny temat sekcji. Brakiem fantazji nazwać można ogólną tendencję, wyraźnie zauważalną w kinie fantastycznym: „Nic nowego nie powstaje – wyczerpanie kina? Koniec wyobraźni”. Tendencja ta objawia się kilkoma mechanizmami, które będą dyskutowane w oparciu o materiał filmowy.
Brak odwagi czy też fantazji, zestawiony z nieograniczonym spectrum technicznym, będzie stanowić główny temat sekcji. Brakiem fantazji nazwać można ogólną tendencję, wyraźnie zauważalną w kinie fantastycznym: „Nic nowego nie powstaje – wyczerpanie kina? Koniec wyobraźni”.
Tendencja ta objawia się kilkoma mechanizmami, które będą dyskutowane w oparciu o materiał filmowy:
– dążenie do tłumaczenia struktury świata przedstawionego za pomocą wypowiedzi przypominających wywód przyrodniczy, ograniczonych do popularnonaukowego, bezpiecznego poziomu;
– absolutną niechęć do elementów “niewytłumaczalnych”, możemy je zbiorczo nazwać “metafizycznymi”.
– specyficzny, “realistyczny” lub “tacticool” kierunek w jaki projektuje się szatę graficzną ekranizacji: wygląd postaci, krajobrazów i elementów świata przedstawionego takich jak pojazdy czy urządzenia;
– powszechność “dekonstrukcji” i innych podobnych ironicznych ujęć zarówno konkretnych historii, będących podstawą adaptacji, jak i tropów kulturowych będących inspiracją dla tych historii.
Prezentacja i wykład multimedialny. Zostaną zaprezentowane fragmenty filmów, ilustujące i poddające dyskusji uniwersalność wizji Marvela.